VARŞOVA PAKTI Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Macaristan, Polonya, Romanya ve Sovyetler Birliği arasında imzalanan (14 Mayıs 1955) yirmi yıllık sözleşme. İkinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonra Sovyetler Birliği; Polonya, Romanya, Macaristan ve Bulgaristan ile dostluk antlaşmaları imzaladı (1945-l949). Bu ülkeler de kendi aralarında karşılıklı yardım antlaşmaları imzaladılar.
Batı devletlerinin Kuzey Atlantik Paktı’nı (NATO) imzalamalarından (1949) sonra, Doğu bloku ülkelerinin orduları da bağlı oldukları Sovyetler sistemine uygun bir düzene girdiler (1951-1952). Varşova Paktı da Paris Antlaşması’na karşıt olarak, tıpkı Kuzey Atlantik Paktı gibi, antlaşmayı imzalayan ülkeler arasında askeri örgütlenmeyi öngörmekteydi.
Varşova Paktı’na 1956’da Demokratik Alman Cumhuriyeti de alındı. Paktın Moskova'daki Siyasi Komitesinin toplantısına, öteki komünist ülkelerin (Çin, Kuzey Kore vb.) delegeleri de katılıyordu. Arnavutluk ve Romanya dışındaki bütün üye devletler silahlı kuvvetlerinin 1968’de Sovyetler Birliği tarafından Çekoslovakya’ya yapılan askeri müdahaleye katılmaları örgütte bazı çözülmelere neden oldu; Arnavutluk örgütten kesin olarak çekildi ve Romanya da örgütü şiddetle kınadı.
Ancak bu olay öte yandan Sovyetler Birliği’ne “sosyalizmin gelişmesi tehdide uğradığı takdirde” üye devletlere müdahale etme hakkını sağlamlaştırdı. Varşova Paktının yapısı 1969’da üye devletlerin savunma bakanlarından oluşan bir komitenin kurulması ve askeri kuvvetler genelkurmayına müttefik ülke generallerinin de girmesiyle güçlendirildi.
Sosyalist blok birliğinin korunmasında önemli bir yeri olan bu paktın yönetimine üye devletlerinin de katılmasını sağlamak için yapılan bu çalışmaların yanı sıra Sovyet komuta kademesi pakt askeri kuvvetlerinin bütünleşmesi yolundaki çalışmalarını da (silahların standart duruma getirilmesi vb.) sürdürdü; ancak bu arada Sovyetler Birliği nükleer silah alanındaki tekel durumunu ve lojistik alandaki (hava ulaştırması vb.) üstünlüğünü korudu.