VAKANÜVİS Osmanlı Devletinde zamanın olaylarını yazmakla görevlendirilmiş resmi devlet tarihçisi. Vakanüvis devletçe istenen olayları yazardı ve bu yazma işinde, kendisine ancak gizli olmayan belgeler verilirdi. Bu görevi önceleri “şehnameci” yapardı; zamanla, vakanüvisler, devletin resmi tarihçisi olarak ortaya çıkmaya başladılar.
Tarih konusunda ilk kez Tevkii Abdurrahman Paşa “Vakayiname” adlı bir eser yazdı; bu eser, 1648-1684 yılları arasındaki olayları içine alır. Ancak ilk resmi vakanüvis Mustafa Naima Efendi’dir. 1699’da vakanüvisliğe atanan Naima Efendi, daha önce yazılmış olan tarihleri inceleyerek ve bazı olayları da tanıklardan dinleyerek 67 yılı kapsayan bir tarih yazdı.
“Naima Tarihi” diye bilinen bu ünlü eserin gerçek adı şudur: Doğu ve Batı Haberlerinin Özeti Hakkında Hüseyin’in Bahçesi (Revzatü’l-Hüseyn fi Hulasat-i Ahbaril-Hafıkeyn). Naima’dan sonra gelen vakanüvisler sırasıyla şunlardır: Rifat Efendi, Raşit Efendi; Çelebizade Asım Efendi; Sami Efendi; Şakir Efendi; Hıfzi Efendi, Subhi Efendi; Şefik Efendi; Süleyman İzzi Efendi; Rahmi Efendi, Hakim Efendi, Çeşmizade Mehmet Ubeydullah Efendi, Mehmet Said Efendi, Behçet Efendi, Vasıf Efendi; Süleyman Molla, Enveri Sadullah Efendi; Mehmed Edip Emin Efendi; Halil Nuri Efendi; Pertev Efendi; Amir Efendi; Mütercim Asım Efendi; Şanizade Mehmed Ataullah Efendi; Mehmed Esad Efendi; Mehmed Recai Efendi; Nail Efendi, Cevdet Paşa; Ahmed Lütfi Efendi; Muallim Naci Efendi; Abdurrahman Efendi.