TROYA (Troya ya da Troia ve İlion ya da İlium da denir) Biga Yarımadası’nda, Çanakkale Boğazı’na 6 km uzaklıkta, Hisarlık tepesi üzerinde kurulmuş olan antik kent. Homeros’un ünlü destanlarından biri olan “İlyada”, bu kentin Akhalar tarafından yıkılmasını anlatır.
Daha birçok eski yazarın eserine konu olan Troya kenti ilk olarak arkeolog Heinrich Schliemann tarafından (l870-1890) araştırıldı. Schliemann, bu antik kentin bulunduğu yerde 7 kazı yaptı; onun ölümünden sonra mimar Wilheim Dörpfeld kazıları sürdürdü (l893-1894) ve höyükteki 9 mimari tabakayı ortaya çıkardı.
Daha sonra Amerikalı Prof. Carl Blegen başkanlığında bir araştırma grubu tarafından sürdürülen (1932-1938) kazılar sonunda, Dörpfeld’in saptamış olduğu mimari tabakalar doğrulanarak, Troya kentinin, üst üste kurulmuş 9 kentten oluştuğu ortaya çıkarıldı.
Bu kentler (tabakalar) “Troya 1”, “Troya 2” vb. diye adlandırıldı; ayrıca her tabakadaki katlar da (örneğin Troya 1 yerleşmesi, 10 yerleşme katını içine alır) Blegen tarafından “a”dan başlamak üzere çeşitli harflerle tanımlandı. Blegen’e göre, en alttaki Troya 1 varlığını İÖ 3000-2500 yılları arasında sürdürmüştür; Troya 8 yerleşmesi ise İÖ 7. yüzyılda kurulmuştur vb.
Bu kazılardan elde edilen belgeler ve veriler sayesinde, o dönem insanlarının yaşamaları ve uygarlıkları gün ışığına çıkarılmış bulunmaktadır. Troya kalıntıları, bugün hem tarihsel değer hem de turizm açısından çok büyük bir önem taşımaktadır.