SELÜLOZ tüm bitkilerin odunsuz bölümlerinde hücrelerin çeperini oluşturan zarın yapı maddesi. Birbirine dikey iki yönde paralel dizilmiş çizgisel makro moleküllerden oluşur. Her molekül binlerce glikoz molekülünün zincir biçiminde birbirine bağlanması ve her bağlantı noktasında bir su molekülü yitirmesiyle oluşur.
Çok ince ve uzun olan bu moleküller (C6H10O5) bir araya gelince bitkisel lifler ortaya çıkar. Selüloz liflerinin en saf ve en uzun olanlarına pamukta rastlanır. Saf selüloz beyaz, kokusuz bir maddedir. Yalnız Schwizer eriyiğinde erir. Yoğunluğu l,55’tir.
Selüloz pamuktan başka bazı lif bitkilerinde de yüksek oranda bulunduğundan her çeşit iplik yapımında yer alır. Yün ve ipek gibi hayvansal ve naylon, terilen gibi yapay liflerle hazırlanan ipliklere de karıştırılabilir. Selüloz ağaçlarda da çoktur. Ancak bunlardaki selüloz lifleri hem çok kısa, hem de odunözü ile fazlaca karışıktır. Bu nedenle doğrudan doğruya iplik yapımına elverişli değildir.
Ağaçlardaki selüloz çeşitli yöntemlerle işlenip odunözünden arındırıldıktan sonra kağıt hamuru elde edilir. Kağıt hamuru silindirlerden geçirilip inceltildikten sonra birtakım gözenek doldurucu ve beyazlatıcı maddelerle işlenip kağıt haline getirilir.
Saf selüloz alkalilerle işlenirse alkali selüloza dönüşür. Pamuğun merserize edilmesinde ve viskoz yapımında bu işlemden yararlanılır. Nitrik asitle işlenen selüloz, patlayıcı maddeler sanayinde kullanılan nitroselülozları verir. Dumansız barut, birtakım vernikler ve boyalar nitroselülozdan yapılır. Selüloit de, kafuru ile esneklik verilmiş bir nitroselülozdur.