RAFİNERİ ham petrolün işlenerek çeşitli ürünlere dönüştürüldüğü fabrika. Bir rafinerinin ana bölümü şu ünitelerden oluşur: Ayrımsal damıtma ünitesi, dönüşüm işlemlerinin yapıldığı ve ürünlerin arılaştırıldığı rafinaj üniteleri. Bu üniteler birbirinden bağımsız olarak çalışır ve ayrı işlemler yapar.
Rafinerinin ana aygıtı (reaktör ya da tablalı sütun) çerçevesinde, borularla birbirlerine bağlanmış olan fırınlar, ısı değiştiriciler ve ürünlerin ayrıldığı çeşitli depolar toplanmıştır. Personel, komuta aygıtlarını ve otomatik aletlerin bulunduğu denetim odasında çalışarak üretim işlerini yönetir. Üretim kuyularında (doğrudan doğruya ya da tanker ve “pipeline”lar ile) getirilen ham petrol, rafineride işlenerek çeşitli ürünler (benzinler, gazoiller, fuel-oiller, sıvılaştırılmış gazlar, yağlar, bitümler vb.) elde edilir.
Bir rafineride hem ham petrol için, hem de işlenmiş ürünler için büyük stoklama depolarının bulunması gerekir. İşlenmiş ürünler çeşitli araçlarla (tankerler, sarnıçlı vagonlar, “pipeline”lar) dağıtım depolarına ve en yakın deniz ya da ırmak limanlarına (akaryakıt gemilerine) gönderilir.
Türkiye’de ilk rafineri, Raman’da petrol bulunmasından Sonra MTA tarafından Raman’ın Maymuniye Boğazı’nda kuruldu (1940): bu rafineri daha sonra Batman’a taşınarak “Batman Rafinerisi” adını aldı. İkinci petrol rafinerisi İPRAŞ(İstanbul Petrol Rafinerisi) Türkiye Petrolleri ve Caltex tarafından İzmit’te kuruldu (1961). Üçüncü petrol rafinerisi ATAŞ (Anadolu Petrol Rafinerisi) Mobil, Shell ve BP şirketleri tarafından Mersin’de kuruldu (1962).
Ham petrolün rafinerilerde işlenmesi (rafinaj) sırasında ortaya çıkan artık ürünler çağımızda günden güne önem kazanmış ve petrokimya sanayi denilen önemli bir sanayi kolunun doğmasına neden olmuştur. Bu rafinaj artıklarının petrokimya tesislerinde değerlendirilmesi sonucunda, bugün gübreden kauçuğa kadar sayısız ürünler elde edilmektedir.