Özyönetim nedir özellikleri nelerdir nasıl uygulanır? örnekleri hakkında bilgi

ÖZYÖNETİM işletmelerde işçilerin, daha doğrusu tüm çalışanların işletmenin yönetimine geniş çapta katılması. Kavram henüz tam bir siyasal aydınlığa kavuşmamış olmakla birlikte hem bir ilkeyi, hem de tarihi bir deneyi tanımlar. İlke olarak özyönetim, üretim araçlarının kamulaştırılmış olduğu ekonomilerde işletmelerin, hiç değilse kısmen emekçilerce yönetilmesi anlamına gelir.

Tarihi deneyse Yugoslavya'nın 1948-1950 yıllarında başlayıp zamanla tüm ülkeye yaygınlaştırdığı kolektif yönetim sistemini belirtir. Sistem Polonya ve Cezayir’de de bazı işletmelerde denenmiştir.


Yugoslavya da özyönetim organları, bir işletmeden yararlananlardır (devlet, işçi konseyi, yönetim komitesi) Sosyalizmin ayrılmaz bir parçası olan ulusal ekonomi planı, bu yönetim için gerekli ilkeleri ve doğrultuları belirler. Bu nedenle bir işletme özyönetimde tam anlamıyla bağımsız olamaz, planın işlevleriyle sınırlıdır.


Özerkliğin derecesi işletmenin kamusal önemine ve üretimine göre de az ya da çok olabilir. Yugoslavya’da ulusal planlama 1965’ten bu yana işletmeler için daha fazla özerkliği öngörmektedir.


Başka ülkelerde de sosyalizmi benimseyen ve sosyalist bir düzen kurulmasını isteyen siyasal gruplar özyönetimden söz etmektedirler. Bunlar ekonomi, eğitim ve siyaset alanında, bir üretici ya da bir yurttaş olarak herkesin yönetime katkıda bulunmasını, alınacak kararlara katılmasını istemekte ve bu isteği özyönetim kavramıyla tanımlamaktadırlar.