ORTOGENEZ belirli bir yönde gelişen evrim. Doğal ayıklanma ve dış koşullarla ilintisiz birtakım değişmelerin sürekli belirli yönde gelişmesi. 19. yüzyılda paleontolojik buluntuların birikimi sonucunda biyoloji bilginlerince ortaya konmuştur.
Örneğin bir hayvanın yalnız bir karakterinin (boy, boynuz, diş, vb.) milyonlarca yıl içinde sürekli bir doğrultuda gelişmesi bir ortogenez olgusudur.
Megaceros denen geyiğin boynuzlarının taşınamayacak kadar irileşmesi ammonitlerde odacık bölmelerinin son derece karmaşıklaşması, bazı hayvanlarda köpekdişlerinin aşırı uzaması birer ortogenezdir ve bu hayvanların soylarının sona ermesiyle sonuçlanmıştır.