ORHAN BEY ya da ORHAN GAZİ (1281-1362) padişah. Osman Bey’in oğludur. Babasının sağlığında beyliğin yönetim ve askerlik işlerinde görev aldı. Bilecik ve Yarhisar kalelerinin alınmasında yararlık gösterdi. Tutsak alınan Yarhisar tekfurunun kızı Nilüfer Hatun ile evlendi (1299): bu evlilikten Süleyman paşa ile 1. Murad dünyaya geldi. Orhan Bey, buyruğuna verilen komutanlarla (Akça Koca, Konur Alp, Köse Mihal vb.) birlikte Bizanslılardan birçok yer ele geçirerek beyliğin sınırlarını genişletti.
132l’de Mudanya’yı alınca, Osman Bey ordunun yönetimini tümüyle Orhan Bey’e verdi. Orhan Bey’in 1324’te, babasının sağlığında hükümdar olduğu ileri sürülmektedir. Beyliğin yönetimini ele aldıktan bir süre sonra, Orhan Bey Bursa’yı ele geçirdi (1326); Bursa’nın alınmasından bir süre sonra Osman Bey öldü ve oraya gömüldü.
İzmit Körfezi’nin çevresi de Osman Beyliğine katıldıktan sonra Orhan Bey, İznik’i kuşattı ve yapılan savaşta Bizans İmparatoru 3.Andronikos’u yenerek kenti ele geçirdi (1329) ve burasını başkent yaptı (1330). 1337’de İzmit alındı; bunu Ulubat, Mihaliç ve Kirmasti’nin alınması izledi. Böylece Osman Beyliği ile Karasioğulları komşu oldu.
Orhan Bey, Karasioğullarının iç karışıklıklarından yararlanarak, bu beyliğin topraklarını Osmanlı ülkesine kattı (1345); beyliğin Hacı İlbey, Evrenos Bey, Ece Halil ve Gazi Fazıl gibi komutanları Osmanlı Devleti hizmetine girdiler.
3. Andronikos’un ölümünden sonra Bizans’ta saltanat kavgası başlayınca, Orhan Bey, Bizans İmparatorluğu'nun içişlerine karıştı; imparator vekili olan Kantakuzenos’a para ve asker yardımı yaparak onun yönetimde kalmasını sağladı ve kızı Teodora ile evlendi (1346). Böylece sağlanan bu Osmanlı-Bizans işbirliği sonucunda Osmanlılar Rumeli’de yerleşmeye başladılar.
Süleyman Paşa, babası Orhan Bey’in isteği üzerine, Ankara’yı aldıktan (1354) sonra, Trakya’da birçok yerleri ele geçirdi; onun attan düşüp ölmesi üzerine (1358), Murad Bey (1.) komutan oldu. Anadolu’dan getirilen Türk göçmenler Rumeli’de alınan yerlere yerleştirildi.
Orhan Bey zamanında devlet örgütünün temelleri atıldı: Divan kuruldu; ilk sürekli ordu oluşturuldu; devlet adamlarının ve askerlerin kılıkları belirlendi; ilk Osmanlı parası bastırıldı; kentleri yönetmek için kadılar ve subaşılar görevlendirildi; vb.