MENDEL KANUNLARI canlılarda melezlemenin sonuçlarını belirleyen doğal kanunlar. 1865’te bu kanunları bulup açıklığa kavuşturan Gregor Mendel’in adıyla anılır.
Mendel, Moravya’da Brno kentinde papaz olarak çalıştığı manastırın bahçesinde bir bitki türünün (bezelye) değişik çeşitleri üzerinde çaprazlamalar (melezleme) yapıyordu. İlk çaprazlanan bezelyeler bir ya da birkaç karakterle birbirinden ayrı oluyorlardı.
Sonra bunlardan elde edilen ilk döller kendi dölek olarak birkaç kez çoğaltılıp sonuçlarına bakılınca değişikliğin belli kurallara bağlı olarak belirdiği görülüyordu. Mendel bu gözlemlerini istatistiklere, bağlayarak değerlendirdi ve böylece melezlemenin temel kanunlarını ortaya çıkardı.
Birinci kanun: Bir ya da birkaç karakter bakımından birbirinden farklı olan iki ırk çaprazlandığında birinci kuşak melezlerin hepsi birbirine benzer. Sonuç: İlk kuşak (döl) melezler türdeştir, özdeştir.
İkinci kanun: Kendi aralarında döllenen ilk kuşak melezlerinden elde edilen ikinci döl (ikinci kuşak) türdeş değildir. Sonuç: Ana babadan gelen karakterlerde ayrılma vardır. Buna karakterlerin ayrılığı kanunu denir. Ana babadan gelen karakterlerin yavrularda belirme oranları her kuşak için bellidir.
Üçüncü kanun: Karakterler birbirinden bağımsız olarak ayrı belirir.
Mendel, Moravya’da Brno kentinde papaz olarak çalıştığı manastırın bahçesinde bir bitki türünün (bezelye) değişik çeşitleri üzerinde çaprazlamalar (melezleme) yapıyordu. İlk çaprazlanan bezelyeler bir ya da birkaç karakterle birbirinden ayrı oluyorlardı.
Sonra bunlardan elde edilen ilk döller kendi dölek olarak birkaç kez çoğaltılıp sonuçlarına bakılınca değişikliğin belli kurallara bağlı olarak belirdiği görülüyordu. Mendel bu gözlemlerini istatistiklere, bağlayarak değerlendirdi ve böylece melezlemenin temel kanunlarını ortaya çıkardı.
Birinci kanun: Bir ya da birkaç karakter bakımından birbirinden farklı olan iki ırk çaprazlandığında birinci kuşak melezlerin hepsi birbirine benzer. Sonuç: İlk kuşak (döl) melezler türdeştir, özdeştir.
İkinci kanun: Kendi aralarında döllenen ilk kuşak melezlerinden elde edilen ikinci döl (ikinci kuşak) türdeş değildir. Sonuç: Ana babadan gelen karakterlerde ayrılma vardır. Buna karakterlerin ayrılığı kanunu denir. Ana babadan gelen karakterlerin yavrularda belirme oranları her kuşak için bellidir.
Üçüncü kanun: Karakterler birbirinden bağımsız olarak ayrı belirir.