MARMARA BÖLGESİ coğrafi bölge. Marmara Bölgesi, ülkemizin kuzeybatısında yer alır ve adını aldığı denizi çevreler. Bölgenin kuzey bölümünde (Trakya), Karadeniz kıyılarına paralel Yıldız (Istranca) Dağları, Marmara kıyılarının büyük bir bölümünde Tekir Dağları ve bu iki sıradağ kütlesinin arasında Ergene Havzası, bunun doğusunda Çatalca Yarımadası vardır.
Güney bölümünde, İzmit ve Gemlik körfezleri arasında Samanlı Yarımadası’nı kaplayan sıradağ doğuya doğru uzanarak Geyve (Sakarya) Boğazı’nın ötesinde Karadağ üzerinden Batı Karadeniz Dağları’na bağlanır. Marmara Denizi’nin güney kıyıları boyunca, Kapıdağ Yarımadası’nın güneyinden doğuya doğru uzanan Güney Marmara (Mudanya) Dağları, Sakarya Irmağının doğusunda Köroğlu Dağları ile birleşir. Güney Marmara Dağları’nın güneyinde, alçak eşiklerle birbirinden ayrılan İnegöl, Yenişehir ve Bursa ovaları, Ulubat ve Manyas gölleriyle bunları çevreleyen ovalar ve Gönen Ovası sıralanır.
Bursa Ovası’nın güneyindeki Uludağ, Domaniç Dağları ile birlikte Emir-Türkmen Dağları’nın uzantısı ve en yüksek (2.543 m) bölümüdür. Samanlı ve Güney Marmara Dağları arasında kalan Gemlik Körfezi çukuru, daha doğuda İznik Gölü ve Pamukova ile birleşerek; Kocaeli Yarımadası ve Samanlı Dağları arasındaki İzmit Körfezi çukuru da Sapanca Gölü ve Adapazarı Ovası ile birleşerek doğuya doğru uzanırlar.
Marmara Bölgesi, iklim bakımından, Karadeniz ve Akdeniz iklim bölgeleri arasında bir geçit alanıdır. Genel olarak yazlar batıda, Akdeniz ikliminde olduğu gibi daha sıcak ve kurak, doğuda ise Karadeniz iklimini andıracak ölçüde ılıman ve kurak sayılmayacak kadar yağışlı geçer.
En bol yağışlı mevsim kıştır. Bölgenin iç kesimlerinde kara ikliminin etkileri kendini gösterir; buralarda zaman zaman kış mevsiminde şiddetli soğuklar yazın ise ağır sıcak dalgaları gözlenir. İklimindeki bu çeşitlilik ve geçit özelliği, doğal bitki örtüsüne de yansır. Marmara Bölgesi’nde, yer yer Karadeniz Bölgesi’nin yayvan yapraklı ağaçlarından oluşmuş gür ormanlar ya da kışın yapraklarını dökmeyen maki toplulukları ve kızılçam ormanları ağır basar, yer yer de bozkır görünüşü egemendir.
Bölgenin akarsuları, başlıca üç ana toplayıcı, (Sakarya, Susurlu ve Meriç ırmakları) ve aradaki bazı küçük akarsular tarafından Marmara, Karadeniz ve Ege denizlerine boşaltılır. Ayrıca Marmara Bölgesi’nde oldukça çok sayıda göl vardır. Bu göllerin en önemlileri, Manyas (Kuş), Ulubat (Apolyont), İznik ve Sapanca gölleridir. Bu göller, Marmara Bölgesi’nin doğu-batı doğrultulu tektonik asıllı çukurlaşma alanları içinde yer alır. Bu bölgelerde, kıyı birikimi yüzünden koyların önlerinin tıkanmasıyla oluşmuş önemli kıyı gölleri de vardır: Terkos Gölü, Küçük Çekmece ve Büyük Çckmece gölleri.
İklimine bağlı olarak Marmara Bölgesi’nde tarım da çeşitlilik gösterir. Bölgenin en önemli ürünü tahıldır. Tahıl tarlaları, ekili alanların dörtte birinden fazla yer tutar; üretilen tahıllar arasında buğday başta gelir, ikinci sırayı arpa, üçüncü sırayı ise mısır alır, Sanayi bitkileri ekiminde şeker pancarı birinci, tütün ikinci, ayçiçeği de üçüncü sırayı alır.
Bölgenin çeşitli kesimlerinde her çeşit taze sebze ve meyve üretilir. Dikili alanlar içinde en çok yeri zeytin ağaçları kaplar. Üzüm bağları ve meyve bahçeleri bakımından da zengin bir bölgedir. Bölgede hayvan yetiştiriciliğinde koyun (kıvırcık ve merinos) başta gelir. Bölgenin en önemli yeraltı zenginliği, Güney Marmara Bölümündeki bor yatakları ve Uludağ daki volfram madenidir.
Marmara Bölgesi’nde nüfus yoğunluğu, ürün çeşitliliği, İstanbul gibi büyük bir liman kentinin varlığı, ulaşım kolaylığı vb. nedenlerle, sanayi büyük boyutlara ulaşmış, İstanbul çevresinde, İzmit Körfezi kıyılarında, Bursa ve Bandırma yörelerinde büyük sanayi kolları gelişmiştir. Marmara Bölgesi, ulaşım bakımından da Türkiye’nin en gelişmiş kesimidir.
Güney bölümünde, İzmit ve Gemlik körfezleri arasında Samanlı Yarımadası’nı kaplayan sıradağ doğuya doğru uzanarak Geyve (Sakarya) Boğazı’nın ötesinde Karadağ üzerinden Batı Karadeniz Dağları’na bağlanır. Marmara Denizi’nin güney kıyıları boyunca, Kapıdağ Yarımadası’nın güneyinden doğuya doğru uzanan Güney Marmara (Mudanya) Dağları, Sakarya Irmağının doğusunda Köroğlu Dağları ile birleşir. Güney Marmara Dağları’nın güneyinde, alçak eşiklerle birbirinden ayrılan İnegöl, Yenişehir ve Bursa ovaları, Ulubat ve Manyas gölleriyle bunları çevreleyen ovalar ve Gönen Ovası sıralanır.
Bursa Ovası’nın güneyindeki Uludağ, Domaniç Dağları ile birlikte Emir-Türkmen Dağları’nın uzantısı ve en yüksek (2.543 m) bölümüdür. Samanlı ve Güney Marmara Dağları arasında kalan Gemlik Körfezi çukuru, daha doğuda İznik Gölü ve Pamukova ile birleşerek; Kocaeli Yarımadası ve Samanlı Dağları arasındaki İzmit Körfezi çukuru da Sapanca Gölü ve Adapazarı Ovası ile birleşerek doğuya doğru uzanırlar.
Marmara Bölgesi, iklim bakımından, Karadeniz ve Akdeniz iklim bölgeleri arasında bir geçit alanıdır. Genel olarak yazlar batıda, Akdeniz ikliminde olduğu gibi daha sıcak ve kurak, doğuda ise Karadeniz iklimini andıracak ölçüde ılıman ve kurak sayılmayacak kadar yağışlı geçer.
En bol yağışlı mevsim kıştır. Bölgenin iç kesimlerinde kara ikliminin etkileri kendini gösterir; buralarda zaman zaman kış mevsiminde şiddetli soğuklar yazın ise ağır sıcak dalgaları gözlenir. İklimindeki bu çeşitlilik ve geçit özelliği, doğal bitki örtüsüne de yansır. Marmara Bölgesi’nde, yer yer Karadeniz Bölgesi’nin yayvan yapraklı ağaçlarından oluşmuş gür ormanlar ya da kışın yapraklarını dökmeyen maki toplulukları ve kızılçam ormanları ağır basar, yer yer de bozkır görünüşü egemendir.
Bölgenin akarsuları, başlıca üç ana toplayıcı, (Sakarya, Susurlu ve Meriç ırmakları) ve aradaki bazı küçük akarsular tarafından Marmara, Karadeniz ve Ege denizlerine boşaltılır. Ayrıca Marmara Bölgesi’nde oldukça çok sayıda göl vardır. Bu göllerin en önemlileri, Manyas (Kuş), Ulubat (Apolyont), İznik ve Sapanca gölleridir. Bu göller, Marmara Bölgesi’nin doğu-batı doğrultulu tektonik asıllı çukurlaşma alanları içinde yer alır. Bu bölgelerde, kıyı birikimi yüzünden koyların önlerinin tıkanmasıyla oluşmuş önemli kıyı gölleri de vardır: Terkos Gölü, Küçük Çekmece ve Büyük Çckmece gölleri.
İklimine bağlı olarak Marmara Bölgesi’nde tarım da çeşitlilik gösterir. Bölgenin en önemli ürünü tahıldır. Tahıl tarlaları, ekili alanların dörtte birinden fazla yer tutar; üretilen tahıllar arasında buğday başta gelir, ikinci sırayı arpa, üçüncü sırayı ise mısır alır, Sanayi bitkileri ekiminde şeker pancarı birinci, tütün ikinci, ayçiçeği de üçüncü sırayı alır.
Bölgenin çeşitli kesimlerinde her çeşit taze sebze ve meyve üretilir. Dikili alanlar içinde en çok yeri zeytin ağaçları kaplar. Üzüm bağları ve meyve bahçeleri bakımından da zengin bir bölgedir. Bölgede hayvan yetiştiriciliğinde koyun (kıvırcık ve merinos) başta gelir. Bölgenin en önemli yeraltı zenginliği, Güney Marmara Bölümündeki bor yatakları ve Uludağ daki volfram madenidir.
Marmara Bölgesi’nde nüfus yoğunluğu, ürün çeşitliliği, İstanbul gibi büyük bir liman kentinin varlığı, ulaşım kolaylığı vb. nedenlerle, sanayi büyük boyutlara ulaşmış, İstanbul çevresinde, İzmit Körfezi kıyılarında, Bursa ve Bandırma yörelerinde büyük sanayi kolları gelişmiştir. Marmara Bölgesi, ulaşım bakımından da Türkiye’nin en gelişmiş kesimidir.