KANADA Kuzey Amerika’da devlet. Yüzölçümü 9.976.139 km2, nüfusu 37,59 milyon, başkenti Ottava. Doğal ortam. Kanada’da doğudan batıya doğru üç doğal yapı göze çarpar: Kanada Kalkanı denen Hudson Körfezi yöresi, ortadaki geniş düzlükler ve batıdaki dağlık bölge. Kanada Kalkanı az dalgalı bir alan olup Buzul Çağında buzullarla kaplanarak aşınmış, büyüklü küçüklü birçok çukur yerler oluşmuştur. Buzların eriyip ortadan kalkmasıyla göller ve bataklıklar ortaya çıkmıştır. Bu kesimin kuzey bölümleri tunduralarla, aralarında bodur ağaç ve sürüngen ağaççıkların bulunduğu bataklık otlarıyla kaplıdır.
Batıdaki dağlık bölgede Kayalık Dağların uzantıları yer alır ve bazı yerlerde yükselti altı bin metreyi aşar (Logan Dağı 6.050 m.). Bol yağış alan bu bölgede ormanlar yoğun olup, boyu 90 metreye varan ağaçlara bile rastlanır. Bu dağlık bölge ile Kanada Kalkanı arasında kalan yerler uçsuz bucaksız düzlükler görünümündedir. Bu bölgenin güney bölümü geniş ölçüde tarım ve hayvancılık alanlarıdır.
Kanada’nın iklimi hem ülkenin enlemine, hem engebelerin konumuna bağlıdır. Bütün kuzey kesiminde kutup iklimi egemendir. En sıcak ayın sıcaklık ortalaması 10 °C dolayındadır ve bölgenin bitki örtüsü tundralardır. Kayalık Dağlar’ın batısındaki kıyı kesiminde (Vancouver) Büyük Okyanus sıcak su akıntısının etkisiyle, kışların ılık geçtiği okyanus iklimi görülür. Bu dağ setinin gerisinde, denizin etkisinden yoksun kalan yerlerde ise sert kara iklimi egemendir. Ortadaki kurak bölge dışında bu bölgenin büyük bölümü kozalaklı ormanlarla örtülüdür.
Nüfus. Doğal koşulların çetin olduğu Kanada’da az sayıda yerli halk (Kızılderililer ve Eskimolar) dışında nüfusun çoğunluğu Avrupalıdır. Bunlar da başlıca üç gruba ayrılır: Kanada’ya gelen ilk Fransız kökenli Kanadalılar ve daha çok Quebec Eyaleti’nde toplanmış durumdadır. İngiliz kökenli Kanadalılar ise çoğunluktadır. Ülkeye sonra gelen göçmenlerse çeşitli uluslardandır. Nüfus dağılımı dengesizdir. Kuzey kesim hemen hemen boştur. Nüfus güneyde, doğu bölgesinde, Büyük Okyanus kıyısında ve Amerika Birleşik Devletleri sınırı boyunda toplanmıştır. Halkın çoğunluğu kentlerde yaşar (yüzde 76). Nüfusu 100.000’i aşan kentlerin sayısı 15’e yakındır.
Ekonomi. Etkin nüfusun sadece yüzde 5’i tarım alanında çalışmasına karşın Kanada yine de önemli bir tarım ülkesidir. Tarımın ileri düzeyde makineleşmesi sonucu verim de oldukça yüksektir. Kanada dünyanın en büyük buğday üreticilerinden ve dışsatımcılarındandır. Orta güney bölgelerde geniş alanlarda buğday tarımı yapılmakla birlikte doğu kesimlerde arpa, yulaf, şeker pancarı ve çeşitli sebzeler de yetiştirilir. Bu kesimde sığır yetiştiriciliği de önemlidir. Bütün bunların yanı sıra Kanada’nın başlıca doğal kaynaklarından biri olan ormanlardan hem kereste, hem kağıt için odun elde edilir. Kanada, kağıt üretiminde dünyada ABD’den sonra ikinci, gazete kağıdı üretiminde ise birinci sırayı alır. Atlas Okyanusu kıyılarında yapılan balıkçılık da büyük bir gelir kaynığıdır. Et ve süt üretimi de önemli bir yer tutar.
Kanada yeraltı kaynakları bakımından da zengindir. Nikel 0,2 Mt. (dünyanın en büyük üreticisidir). Nikelin dışında amyant, potas, çinko, platin, kurşun, bakır, altın (yılda 50.000 kg.), gümüş, uranyum, demir (30 Mt.) üretilir. Enerji kaynakları ülke gereksinmesini fazlasıyla karşılar. Yılda 25 milyon ton taşkömürü, 70 milyon ton petrol, 74 milyar metreküp doğal gaz. Elektrik üretimi ise 340 milyar kilovatsaatı bulur (Türkiye’nin üretiminin 17 katı). Bu elektriğin yarısı su kaynaklarından, elektrik santrallarıyla sağlanır. Çıkarılan madenlerin bir bölümü yarı işlenmiş olarak Birleşik Amerika’ya satılır. Diğer bölümü ise yerli sanayide kullanılır. Son yıllarda metalurji sanayinin gelişmesi sonucunda geleneksel kereste ve kağıt sanayi ikinci planda kalmıştır. Ülkede yılda 15 milyon ton çelik, 1 milyon ton alüminyum (boksit dışardan satın alınır), 1.2 milyon otomobil (binek) üretilmektedir. Besin, tekstil ve kimya sanayileri de ileri düzeydedir.
Büyük bir tarım ve sanayi ülkesi olan Kanada dünyanın en zengin devletlerinden biridir. halkın yaşam düzeyi oldukça yüksektir (Kişi başına düşen 9.990 dolarlık ulusal gelir). Bunun yanı sıra bu refahı gölgeleyen bazı toplumsal sorunlar vardır. İngiliz kökenli Kanadalılarla Quebec’te oturan Fransız kökenli Kanadalılar arasında anlaşmazlık yıllardır sürmektedir: Quebec Eyaleti’ndeki ayrılıkçılardan başka ülke yönetiminde de iki etnik grup arasında büyük bir çekişme vardır. Ayrıca ülke ekonomisi önemli ölçüde Amerika Birleşik Devletleri’ne bağımlıdır. Bunun nedeni de sermayenin önemli bir bölümünün Amerikalıların elinde bulunmasıdır.
Tarih. Kanada’yı ilk bulan ve onu sömürgeleştiren Fransızlar Quebec ve Ontario kentlerini kurmuşlardır. Ülke l763’e kadar Fransız sömürgesi olarak yönetilmiştir. Daha sonra İngiltere’ye geçmiş ve 1867’de dominyon statüsü kazanmıştır.
Batıdaki dağlık bölgede Kayalık Dağların uzantıları yer alır ve bazı yerlerde yükselti altı bin metreyi aşar (Logan Dağı 6.050 m.). Bol yağış alan bu bölgede ormanlar yoğun olup, boyu 90 metreye varan ağaçlara bile rastlanır. Bu dağlık bölge ile Kanada Kalkanı arasında kalan yerler uçsuz bucaksız düzlükler görünümündedir. Bu bölgenin güney bölümü geniş ölçüde tarım ve hayvancılık alanlarıdır.
Kanada’nın iklimi hem ülkenin enlemine, hem engebelerin konumuna bağlıdır. Bütün kuzey kesiminde kutup iklimi egemendir. En sıcak ayın sıcaklık ortalaması 10 °C dolayındadır ve bölgenin bitki örtüsü tundralardır. Kayalık Dağlar’ın batısındaki kıyı kesiminde (Vancouver) Büyük Okyanus sıcak su akıntısının etkisiyle, kışların ılık geçtiği okyanus iklimi görülür. Bu dağ setinin gerisinde, denizin etkisinden yoksun kalan yerlerde ise sert kara iklimi egemendir. Ortadaki kurak bölge dışında bu bölgenin büyük bölümü kozalaklı ormanlarla örtülüdür.
Nüfus. Doğal koşulların çetin olduğu Kanada’da az sayıda yerli halk (Kızılderililer ve Eskimolar) dışında nüfusun çoğunluğu Avrupalıdır. Bunlar da başlıca üç gruba ayrılır: Kanada’ya gelen ilk Fransız kökenli Kanadalılar ve daha çok Quebec Eyaleti’nde toplanmış durumdadır. İngiliz kökenli Kanadalılar ise çoğunluktadır. Ülkeye sonra gelen göçmenlerse çeşitli uluslardandır. Nüfus dağılımı dengesizdir. Kuzey kesim hemen hemen boştur. Nüfus güneyde, doğu bölgesinde, Büyük Okyanus kıyısında ve Amerika Birleşik Devletleri sınırı boyunda toplanmıştır. Halkın çoğunluğu kentlerde yaşar (yüzde 76). Nüfusu 100.000’i aşan kentlerin sayısı 15’e yakındır.
Ekonomi. Etkin nüfusun sadece yüzde 5’i tarım alanında çalışmasına karşın Kanada yine de önemli bir tarım ülkesidir. Tarımın ileri düzeyde makineleşmesi sonucu verim de oldukça yüksektir. Kanada dünyanın en büyük buğday üreticilerinden ve dışsatımcılarındandır. Orta güney bölgelerde geniş alanlarda buğday tarımı yapılmakla birlikte doğu kesimlerde arpa, yulaf, şeker pancarı ve çeşitli sebzeler de yetiştirilir. Bu kesimde sığır yetiştiriciliği de önemlidir. Bütün bunların yanı sıra Kanada’nın başlıca doğal kaynaklarından biri olan ormanlardan hem kereste, hem kağıt için odun elde edilir. Kanada, kağıt üretiminde dünyada ABD’den sonra ikinci, gazete kağıdı üretiminde ise birinci sırayı alır. Atlas Okyanusu kıyılarında yapılan balıkçılık da büyük bir gelir kaynığıdır. Et ve süt üretimi de önemli bir yer tutar.
Kanada yeraltı kaynakları bakımından da zengindir. Nikel 0,2 Mt. (dünyanın en büyük üreticisidir). Nikelin dışında amyant, potas, çinko, platin, kurşun, bakır, altın (yılda 50.000 kg.), gümüş, uranyum, demir (30 Mt.) üretilir. Enerji kaynakları ülke gereksinmesini fazlasıyla karşılar. Yılda 25 milyon ton taşkömürü, 70 milyon ton petrol, 74 milyar metreküp doğal gaz. Elektrik üretimi ise 340 milyar kilovatsaatı bulur (Türkiye’nin üretiminin 17 katı). Bu elektriğin yarısı su kaynaklarından, elektrik santrallarıyla sağlanır. Çıkarılan madenlerin bir bölümü yarı işlenmiş olarak Birleşik Amerika’ya satılır. Diğer bölümü ise yerli sanayide kullanılır. Son yıllarda metalurji sanayinin gelişmesi sonucunda geleneksel kereste ve kağıt sanayi ikinci planda kalmıştır. Ülkede yılda 15 milyon ton çelik, 1 milyon ton alüminyum (boksit dışardan satın alınır), 1.2 milyon otomobil (binek) üretilmektedir. Besin, tekstil ve kimya sanayileri de ileri düzeydedir.
Büyük bir tarım ve sanayi ülkesi olan Kanada dünyanın en zengin devletlerinden biridir. halkın yaşam düzeyi oldukça yüksektir (Kişi başına düşen 9.990 dolarlık ulusal gelir). Bunun yanı sıra bu refahı gölgeleyen bazı toplumsal sorunlar vardır. İngiliz kökenli Kanadalılarla Quebec’te oturan Fransız kökenli Kanadalılar arasında anlaşmazlık yıllardır sürmektedir: Quebec Eyaleti’ndeki ayrılıkçılardan başka ülke yönetiminde de iki etnik grup arasında büyük bir çekişme vardır. Ayrıca ülke ekonomisi önemli ölçüde Amerika Birleşik Devletleri’ne bağımlıdır. Bunun nedeni de sermayenin önemli bir bölümünün Amerikalıların elinde bulunmasıdır.
Tarih. Kanada’yı ilk bulan ve onu sömürgeleştiren Fransızlar Quebec ve Ontario kentlerini kurmuşlardır. Ülke l763’e kadar Fransız sömürgesi olarak yönetilmiştir. Daha sonra İngiltere’ye geçmiş ve 1867’de dominyon statüsü kazanmıştır.