ELEKTRİK SANTRALI elektrik üreten fabrika. Hidroelektrik santrali, hidrolik bir türbini döndüren bir su kütlesinin kinetik enerjisinden yararlanır. Böyle bir santralin yerini ancak doğa belirleyebilir, bu nedenle çoğu zaman, yerleşim yerlerinin çok uzağında kurulur.
Örneğin Keban Barajı ve hidroelektrik santrali, ürettiği enerjinin tüketildiği büyük merkezlere çok uzaktadır. Böyle bir santralin kurulması ve elektrik iletim hatlarının maliyetleri yüksek olmaktadır. Buna karşılık termik santraller, tüketim yerinin yakınında, çok daha ucuza ve çabuk kurulabilmektedir.
Türkiye’de, su kaynaklarının çok elverişli oluşuna karşın yıllardan beri daha çok termik santral yapılmış olmasının başlıca nedeni budur. Bir termik ya da nükleer elektrik santralinde ısı enerjisi önce mekanik enerjiye, sonra elektrik enerjisine çevrilir. Termik bir santralde ısı bir kazanda yakılan kömür, gaz ya da fuel gibi, fosil bir yakıttan sağlanır.
Nükleer bir santralde ısı, nükleer reaktör denen bir aygıtta, uranyum da plütonyumun patlamasız parçalanmasıyla sağlanır. Bu tip santralde doğan ısı, bir ısı iletir akışkanla iletilir. Yıldırım bulut içinde katı ve sıvı parçacıklar arasındaki sürtünmeden oluşan elektriksel bir olaydır.
Türbini çalıştıran gaz, yani su buharı, ya doğrudan doğruya reaktörde oluşur (BWR kaynar su reaktörleri), ya da bir ısı değiştirme aygıtı yolu ile sağlanır (PWR basınçlı su reaktörleri). Türbinden boşalan su buharı, ırmaktan alınan suyun geçtiği borular arasına verilerek yoğunlaştırılıp yeniden su haline getirilir. Bir nükleer santraldeki nükleer reaktör birçok karmaşık bölümden oluşur.
Termik santralle, nükleer santrali ayıran farklar pek çoktur. Termik bir santralin çalışması büyük ölçüde oksijen tüketimini gerektirir ve sonunda atmosfere atılan bir çok zararlı gazın oluşmasına yol açar: Karbonmonoksit (CO), karbondioksit (CO2), kükürt dioksit (SO2) vb. Bu gazlar çevreyi ve atmosferi kirletir. Nükleer santralde, reaktörde oluşan ısı, ısı iletir akışkanla kullanılacağı yere taşınır: Akışkan ve reaktör kapalı bir sistem olarak çalışır. Nükleer enerji temizdir ve fosil yakıtlara oranla doğayı daha az kirletir.
Öte yandan, bir santralin kuramsal verimi yalnızca sıcak kaynağın ve soğuk kaynağın sıcaklıkları arasında bulunan farka bağlıdır. Termik santrallerde sıcak kaynağın ısısı (560 °C) nükleer santralinkine (300 °C) oranla daha yüksektir. Bütün santrallerde soğuk kaynağın ısısı sabittir (yirmi derece dolayında).
Kuramsal olarak, bir termik santralin verimi nükleer santrala göre daha yüksektir. Buna karşılık bir nükleer santralde kullanılacak yakıt miktarı çok azdır. 1 kg. uranyum 235, enerji açısından 18 ton taş kömüre eşittir. Başka bir deyişle, 1 kg. uranyum 235 tamamen kullanıldığında, 2.600 ton kömürün yakılmasıyla elde edilen enerjiye denk bir enerji sağlar.
Örneğin Keban Barajı ve hidroelektrik santrali, ürettiği enerjinin tüketildiği büyük merkezlere çok uzaktadır. Böyle bir santralin kurulması ve elektrik iletim hatlarının maliyetleri yüksek olmaktadır. Buna karşılık termik santraller, tüketim yerinin yakınında, çok daha ucuza ve çabuk kurulabilmektedir.
Türkiye’de, su kaynaklarının çok elverişli oluşuna karşın yıllardan beri daha çok termik santral yapılmış olmasının başlıca nedeni budur. Bir termik ya da nükleer elektrik santralinde ısı enerjisi önce mekanik enerjiye, sonra elektrik enerjisine çevrilir. Termik bir santralde ısı bir kazanda yakılan kömür, gaz ya da fuel gibi, fosil bir yakıttan sağlanır.
Nükleer bir santralde ısı, nükleer reaktör denen bir aygıtta, uranyum da plütonyumun patlamasız parçalanmasıyla sağlanır. Bu tip santralde doğan ısı, bir ısı iletir akışkanla iletilir. Yıldırım bulut içinde katı ve sıvı parçacıklar arasındaki sürtünmeden oluşan elektriksel bir olaydır.
Türbini çalıştıran gaz, yani su buharı, ya doğrudan doğruya reaktörde oluşur (BWR kaynar su reaktörleri), ya da bir ısı değiştirme aygıtı yolu ile sağlanır (PWR basınçlı su reaktörleri). Türbinden boşalan su buharı, ırmaktan alınan suyun geçtiği borular arasına verilerek yoğunlaştırılıp yeniden su haline getirilir. Bir nükleer santraldeki nükleer reaktör birçok karmaşık bölümden oluşur.
Termik santralle, nükleer santrali ayıran farklar pek çoktur. Termik bir santralin çalışması büyük ölçüde oksijen tüketimini gerektirir ve sonunda atmosfere atılan bir çok zararlı gazın oluşmasına yol açar: Karbonmonoksit (CO), karbondioksit (CO2), kükürt dioksit (SO2) vb. Bu gazlar çevreyi ve atmosferi kirletir. Nükleer santralde, reaktörde oluşan ısı, ısı iletir akışkanla kullanılacağı yere taşınır: Akışkan ve reaktör kapalı bir sistem olarak çalışır. Nükleer enerji temizdir ve fosil yakıtlara oranla doğayı daha az kirletir.
Öte yandan, bir santralin kuramsal verimi yalnızca sıcak kaynağın ve soğuk kaynağın sıcaklıkları arasında bulunan farka bağlıdır. Termik santrallerde sıcak kaynağın ısısı (560 °C) nükleer santralinkine (300 °C) oranla daha yüksektir. Bütün santrallerde soğuk kaynağın ısısı sabittir (yirmi derece dolayında).
Kuramsal olarak, bir termik santralin verimi nükleer santrala göre daha yüksektir. Buna karşılık bir nükleer santralde kullanılacak yakıt miktarı çok azdır. 1 kg. uranyum 235, enerji açısından 18 ton taş kömüre eşittir. Başka bir deyişle, 1 kg. uranyum 235 tamamen kullanıldığında, 2.600 ton kömürün yakılmasıyla elde edilen enerjiye denk bir enerji sağlar.