Andız faydaları zararları ve andız pekmezi katranı kullanımı

ANDIZ (juniperus drupacea) Modern tıpta, köklerinden hazırlanan haşlamadan, bronşitte, soğuk algınlığına bağlı öksürükte istifade edilir. Kökleri göğüs yumuşatıcı ve idrar söktürücü çayların karışımında yer alır. Uçucu yağı, antiseptik özelliğe sahip olduğundan iltihaba karşı ve kurt düşürücü olarak kullanılır.


Andız ağacının yaşlı dal ve gövde parçalarının, toprağa gömülmüş kil kaplar içerisinde yakılmasıyla andız katranı elde edilir. Siyahımsı şurup kıvamında, özel ve keskin kokulu bir sıvıdır.

Bu katran, hayvanlardaki deri hastalıklarına karşı dıştan sürülür. Katran, kaynatılıp kıvamlandırılarak püse elde edilir. Püse, yılan sokmalarında yararlanılır. Bunun için, hayvanlarda boynuzlarının arasına konan bir miktar püse, kızdırılmış demirle eritilir ve deri yakılır. İnsanlarda da yılanın soktuğu yerin üzerine konan püse, kızgın demirle yakılır.

Andız katranı; solunum ve idrar yollarına karşı tek başına veya çörekotu karıştırılarak hap halinde alınır. Andız ağacının olgun meyvesi (Toroslar da dağ köylerinde taze kozalaklarının) su ile kaynatılmasından “Andız pekmezi” yada “Andız marmelatı” adı verilen bir özüt elde edilir. Bu pekmez; içindeki şeker ve vitaminler nedeniyle kuvvet verici olarak kullanılır.

Bitkisel ilaçların (halk hekimliğinde) karışımına girerek; adet sancısı, ağız yaraları, akciğer veremi, bademcik iltihabı, bağırsak iltihabı ve basur hastalıklarında kullanılır.

Balgam sökücü, kadınlarda beyaz akıntıyı giderici, böbrek iltihabını kurutucu, böbrek taşlarını düşürücü olarak kullanıldığı gibi bronşit, çocuklarda alerjik astım, çocuklarda yatak ıslatma, dalakta iltihap ve büyüme, diş eti iltihabı, dizanteri, erkeklerde bel soğukluğu, farenjit, göğüste süt kanalları iltihabı, safra taşları, sarılık, idrar yolları iltihabı, mafsal romatizması, ülser, rahim iltihabı, sedef hastalığı gibi daha bir çok hastalığın tedavisinde de kullanılır. Sırt ağrılarına, baş ağrılarına, mafsal ağrılarına ve mide rahatsızlıklarına karşı şifa verir.

Toz haline getirilen kozalak, balla karıştırılarak yenildiğinde kurt düşürücü etkisi vardır. Andız katranı; arı kovanlarında meydana gelen bazı mantar hastalıklarına karşı, yanmış bir tezek parçasının közü üzerine damlatılıp yakılarak elde edilen dumanın körükle kovana üflenmesi halinde dezenfektan olarak kullanılır.

Andız katranı: kimyasal yapı bakımından ardıç katranı (j. oxycedrus)’na en yakın olan katrandır. Bu nedenle ardıç katranı yerine kullanılabilir. Bu katran, Türkiye’de elde edilen katranların en kıymetlisidir.

Andız ağacının kokusu hoş olduğundan odunundan Güney Anadolu Bölgesinde ağızlık, sandık, kozalağından da tespih yapılmaktadır. Katran ayrıca leblebi unu ile hap yapılarak dahilen basur ve ülsere karşı kullanılmaktadır.

Andız katranı: saç dökülmesine, parmak aralarındaki egzamaya, sedef hastalığı ve uyuza karşı kullanılmaktadır. Bu maksatla ya yalın olarak kullanılır veya da 1 kaşık katran bir kaşık vazelinle karıştırılarak kullanılır. Yaprakları dekoratiftir, park bitkisi olarak da değerlendirilir.

Halk tababetinde, andızın çiçekleri toplanıp kurutulduktan sonra demlenen çay soğuk algınlığında ortaya çıkan solunum yolları hastalıklarında, verem hastalığında göğüs yumuşatıcı ve iltihap kurutucu öksürük ilacı olarak istifade edilir.

Kurutulmuş çiçek ve köklerinden demlenen çayı, mide-bağırsak hastalıklarında iltihabı kurutmak için faydalanılır. Yaprak ve köklerinden demlenen çay; şeker hastalığında, dahili kanamalarda ve babasıl-basur hastalığında kan kesici olarak kullanılır.

Köklerinden demlenen çay, sinir sistemi tonize edici olarak, spritli özütü ise romatizmada harici kompreste-sürtmede değerlendirilir. Kökleri toz haline getirildikten sonra hazırlanan merhem, irinli yaraların, çıban ve egzamanın tedavisinde faydalanılır.